Allah’ın Resulü, nasıl ki faydalı ilmi övmüş ise, onun gibi faydalı amelleri de tavsiye etmiştir. Peygamber yolunun takipçisi olan Mehmed Zâhid Efendi de, ahlâk sisteminde ilâhî ve nebevî çizgi üzerinde olmayı en önemli ilke olarak görür. Onun ahlâk anlayışında Kur’ân ve Sünnet, erdemlerin kaynağıdır. Hayırlı eylemler, aşırılıklardan uzak, ifrat ve tefritten kaçınan orta yolu gösteren fiillerdir. Bir başka ifadeyle işlerin en hayırlısı ortası olandır, bunun zıttı olan ifrat ve tefrit ise kötülenmiştir.[1] Nitekim Hz. Peygamber’in (s) buyurduğu gibi, “amellerin hayırlısı orta olandır.”[2]

Mehmet Zâhid Efendi, faziletler ile reziletler üzerinden güzel ahlâkın imkanını ararken, riyazat ve zikrullahın erdemlerin inşasında yerini göstermeye çalışmaktadır. O. güzel ahlâkın merkezi olan kalpleri de hikmet meclislerinde bulmaktadır:

“İslâm dininde tasavvuf denilen kısımda, reziletlerin izalesi ve yerlerine güzel ahlâkların yerleştirilebilmesi imkânları vardır. Gerek riyazat ve gerekse zikrullaha devamla Allah’ın izniyle en kötü insanların bile en iyi insan oldukları görülegelmiştir.

Kuruyan ve ölü halde olan yerler yağmuru bulunca nasıl yeşerir ve şenlenirse ölmüş kalpler de, ulema ve fukâhanın bulunduğu hikmet meclislerinde aynı şekilde hayat-ı daimiyeye nail olurlar.”[3]

Yorumlar