Mehmed Zâhid Efendi, bela ve musibetlere bir başka açıdan bakarak bunların insanı terbiye edici yönüne işaret eder: “Dünyadaki çeşitli ibtilalar, belalar da Cenab-ı Hakk’ın bir lütfu, bir ihsanıdır ki, kulunu daima kendisine bağlamak ve iltica ettirmek için birer vesiledir.  İbtila olmazsa kul azar. Firavunların, Nemrutların azmalarının baş sebeplerinden birisi de hiçbir ibtilaya uğramamalarıdır denilmiştir. Onun için ibtilalar, kulun Hakk’a sarılmasına ve O’na yalvarıp yakarmasına sebeptir.”[1]

            Kotku’ya göre Allah belaları, bir de velisine, evliyasına, yani dostlarına musallat eder. Halkı, evliyasına musallat ederek onları imtihan eder. Düşmanın sözü Allah’ın kamçısıdır. Sapkın tavırlar gösteren gönülleri belalarla kendi huzurunu döndürür.[2]

Kendi manevî huzurunu dönemeyen sapkın kalpler, zina, kumar, içki, hırsızlık, zulüm, yalan, israf gibi maddî günahları işlemeye devam ederler.            Mehmed Zâhid Efendi, gurur, azamet, haset, ucub, hırs, riya, kin, gıybet, övünme (sehr), gazap, nemime, merhametsizlik gibi reziletleri zikretmektedir.[3]

Reziletleri (erdemsizlikleri) böylece ifade eden Kotku, faziletleri tarif ederken, Hz. Peygamber’in (s) “amellerin hayırlısı orta olandır’[4] hadisinden hareket eder.

Yorumlar